در این بخش، بیماران بطور لحظه‌ای و شبانه‌روز تحت پایش (مراقبت) قرار داشته و درمان‌ها بصورت تهاجمی و نیمه تهاجمی انجام می‌شود. منظور از نیمه‌تهاجمی سامانه‌های پایش مستقیم مانند اندازه‌گیری مستقیم فشار خون درون سرخرگ و یا درون جمجمه و ایجاد و تحریک تنفس درون نای توسط دستگاه تنفس مصنوعی است. بیشتر تجویز دارویی، داروهای مراقبت ویژه بوده که به بیماران داده می‌شود.

انواع بخش ها مراقبت ویژه :
بخش مراقبت‌های ویژه در هر بیمارستان معمولاً به انواع زیر تقسیم می‌شود:

مراقبت‌های ویژه کودکان Pediatric Intensive Care Unit) PICU)
مراقبت‌های ویژه سیار Mobile Intensive Care Unit) MICU)
مراقبت‌های ویژه جراحی Surgical Intensive Care Unit) SICU)
در ایران، ریاست بیمارستان موظّف است یک نفر از پزشکان شاغل در آن بیمارستان را که در مفاد دوره بالینی تخصصی خود دوره مراقبت‌های ویژه (متخصصین بیهوشی، متخصصین داخلی، و متخصصین ریه) پیش‌بینی شده‌است را بر اساس قابلیت، تجربه و تبحر علمی و عملی بعنوان ریاست بخش مراقبت‌های ویژه منصوب نماید. در صورتی که انتخاب رئیس بخش مراقبت‌های ویژه از گروه‌های نام‌برده امکان‌پذیر نباشد، ریاست بیمارستان می‌توانند از سایر گروه‌های تخصصی که دوره مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه‌ها را گذرانده باشند یکنفر را بعنوان ریاست بخش انتخاب نماید.[۴]

سرپرستار بخش مراقبت‌های ویژه از کارشناسان ارشد پرستاری که دوره خاصی تحت عنوان طب مراقبت ویژه را طی نموده‌اند انتخاب خواهد شد. پرستاران با ۳ سال سابقه کار در بخش مراقبت ویژه نیز بعنوان اولویت دوم می‌توانند به سمت سرپرستار بخش مراقبتهای ویژه انتخاب شوند و رئیس آی‌سی‌یو یک متخصص بیهوشی می‌باشد.

ارزیابی بیماران قبل از پذیرش به بخش مراقبت ویژه به صورت معاینه بالینی و درج یافته‌ها در برگ مشاوره (درخواست شده توسط پزشک معالج اولیه) بعهده پزشک مقیم می‌باشد.

آشنایی با آی‌سی‌یو (ICU):

واحد مراقبت‌های ویژه یا آی‌سی‌یو (ICU) بخشی از بیمارستان است که مخصوص مراقبت از افراد دچار بیماری‌ها یا جراحات شدید یا تهدیدکننده حیات است که نیاز به نظارت دقیق و مداوم و حمایت بوسیله تجهیزات و داروهای اختصاصی دارند تا کارکردهای طبیعی بدن در آنان حفظ شود

آشنایی با سی سی یو (CCU):
کارکنان واحدهای مراقبت ویژه از پزشکان و پرستاران بسیار زبده تشکیل می‌شوند که برای مراقبت از بیماران دچار وضعیت بحران تخصص دارند.

آی‌سی‌یوها از لحاظ نسبت بالای کارکنان به بیماران نیز با سایر بخش‌های عادی بیمارستان متفاوت هستند و به منابع و تجهیزات پزشکی پیشرفته دسترسی دارند که به‌طور در بخش‌های معمول در دسترس نیست.

از جمله بیماری‌های رایجی که ممکن است در آی‌سی‌یو درمان شوند، شامل «نشانگان زجر تنفسی حاد» (ARDS)، تروما، نارسایی‌های چندعضوی و سپسیس یا عفونت منتشر است.

بیماران ممکن است به‌طور مستقیم از بخش اورژانس به آی‌سی‌یو منتقل شوند یا اینکه پس از وخیم شدن حالشان در بخش‌های عادی یا بلافاصله پس از انجام جراحی‌های بسیار تهاجمی که بیمار را در معرض خطر شدید عوارض قرار می‌دهد، به آی‌سی‌یو برده شوند.

بیمارستان‌ها ممکن است آی‌سی‌یوهایی داشته باشند که مربوط به یک تخصص معین پزشکی یا گروه‌های خاصی از بیماران باشند، برای مثال واحد مراقبت‌های ویژه از نوزادان (NICU)، واحد مراقبت‌های ویژه کودکان (PICU)، و احد مراقبت‌های ویژه بیماری‌های مغز و اعصاب (Neuro ICU)، واحد مراقبت‌های ویژه تروما (TICU) و غیره.

تجهیزات رایجی که در آی‌سی‌یوها وجود دارند، از جمله شامل دستگاه‌های تهویه مکانیکی (ونتیلاتور) برای کمک به تنفس بیماران از راه لوله داخل نای، پایشگرهای فعالیت قلب از جمله تجهیزات دورسنجی (تله‌متری)، ضربان‌سازها (پیس‌میکرها) ی خارجی، تجهیزات دیالیز برای مشکلات کلیوی، تجهیزات برای پایش مداوم کارکردهای بدنی، شبکه‌ای از لوله‌های داخل وریدی، لوله‌های تغذیه، لوله‌های بینی- معده (نازوگاستریک)، پمپ‌های تخلیه یا ساکشن، درن‌ها و کاتترها، مجموعه‌ای داروها برای درمان عوارض اولیه ناشی از بستری شدن هستند.

شمار تخت‌های واحدهای مراقبت‌های ویژه در آمریکا ممکن است تا 20 درصد تخت‌های بیمارستانی را تشکیل دهند، اما در بریتانیا این میزان فقط تا 2 درصد است. علت این تفاوت زیاد اين است كه در بریتانیا فقط هنگامی فرد شدیدترین وضعیت بیماری را داشته باشد،‌ پذیرش در ای‌سی‌یو انجام می‌شود.

میانگین هزینه واحدهای مراقبت‌های ویژه در بریتانیا 838 پوند برای هر تخت در روز در واحد مراقبت‌های ویژه نوزادان، 1702 پوند برای هر تخت در روز در واحد مراقبت‌های ویژه کودکان و 1328 پوند برای هر تخت در روز در واحد مراقبت‌های ویژه بزرگسالان است.

آشنایی با سی سی یو (CCU)
واحد مراقبت عروق کورونری / قلبی (CCU) بخشی در بیمارستان است که به مراقبت از بیماران دچار حمله‌های قلبی، آنژین ناپایدار، اختلال‌های ریتم قلبی و عملا سایر عوارض قلبی که پایش و درمان مداوم دارند، می‌پردازد
ويژگي عمده بخش سي‌سي‌يو در دسترس بودن دورسنجي (تله‌متري) يا پايش مداوم ريتم قلب بوسيله الكتروكارديوگرافي است.

اين كار امكان مداخله زودرس با داروها يا شوك قلبي و بهبود پيش‌آگهي بيماري را فراهم مي‌كند.

بيماران دچار اختلال ريتم قلب، بيماران مبتلا حمله قلبي (انفاركتوس ميوكاردي) يا آنژين ناپايدار (درد قلبي كه براي نخستين بار به وجود آمده است يا نسبت به قبل تشديد شده است) به طور معمول در سي‌سي‌يو پذيرش مي‌‍‌شوند.

ساير دلايل بستري شدن در سي‌سي‌يو شامل فيبريلاسيون دهليزي، يك اختلال خاص ريتم قلب كه عموما بستري شدن براي آن ضروري است، مي‌شود و موارد ديگري نيز مانند انسداد قلبي پذيرش در سي‌سي‌يو يك درمان استاندارد است.

سي‌سي‌يوها در دهه 1960 هنگامي به وجود آمدند كه روشن شد كه پايش دقيق بيماران بوسيله كاركنان به طور ويژه تعليم‌ديده، احياي قلبي-عروقي و اقدامات پزشكي مي‌توانند مرگ و مير ناشي از عوارض بيماري‌ قلبي-عروقي را كاهش دهند.

نخستين توصيف از سي‌سي‌يو در سال 1961 بوسيله دكتر دزموند جوليان از جامعه قفسه صدري بريتانيا بيان شد كه بعدها نخستين سي‌سي‌يو را در درمانگاه سلطنتي در ادينبورو در سال 1964 بنيان نهاد.

مراقبت ویژه (پرستاری CCU & ICU)در منزل آذرنجات تبریز:
بیمارانی که به دلایل مختلف دچار مراحل پیشرفته بیماری شده اند و ادامه حیات آنها پس از مراحل ترخیص از بیمارستان وابسته به دستگاههای پیچیده پزشکی و ICU می باشد در این دسته قرار دارند. این بیماران با تمام تجهیزات ICU که اختصاصا جهت Home Care طراحی و ساخته شده اند از ICU یا سایر بخشهای بیمارستان طی فرایند کاملا پیچیده ای از بیمارستان ترخیص و با Safety و اطمینان کامل و ضمن رعایت تمام استانداردهای پزشکی و درمانی به منزل منتقل میشوند. این بیماران معمولا توسط پزشک مربوطه از بیمارستان قابل ترخیص بوده و کاهش مدت اقامت بیمار در فضای ICU میتواند خطرات ناشی از عفونتهای بیمارستانی و سایر موارد را به مراتب کاهش دهد.

مراحل:

- این مددجویان توسط سوپروایزر و سایر کارشناسان مرکز آذرنجات کارشناشی می شوند.

- پس از ارزیابی بیمار و تجهیزات مورد نیاز بیمار، محل استقرار بیمار در منزل با تجهیزات کامل آماده به کار میشود.

- پرستار متخصص ICU جهت انتقال بیمار به منزل هماهنگ می شود.

- نسبت به ترخیص بیمار اقدام می شود.

- برنامه مراقبتی و درمانی آذرنجات با توجه به درمانهای درحال انجام و با هماهنگی با پزشکان مربوطه و بر اساس شرایط مریض توسط سوپروایزرمرکز آذرنجات تنظیم می شود.

(شرایط و نحوه مراقبت در منزل ضمن قرارداد به اطلاع همراهان بیمار رسانده می شود.)

مرکز مراقبت های ویژه در منزل در تبریز آذرنجات