تشنج نوعی تغییر ناگهانی و موقتی در عملکرد مغز است که بعلت تخلیه الکتریکی گروهی از سلولهای عصبی مغز ایجاد میشود. تخلیه الکتریکی همزمان، حمله ای و گذرای سلولهای عصبی،تغییراتی را در فعالیت ذهنی و رفتار فرد ایجاد می کند که از دوره زمانی بدون توجه تا بدون واکنش به تحریکات و انقباض پرشی عضلات متغییر است. تشنج یک بیماری نیست بلکه نشانه ای از نقایص زمینه ای، آسیب یا بیماری است.
آذرنجات:علل ایجاد تشنج:
تب (۴۲-۴۱ درجه )
هیپوگلیسمی (قند خون کمتر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر)هیپرگلیسمی
تومورها و آبسه مغزی
شوک
سکته مغزی
محرومیت از مواد یا الکل
هیپرتانسیون [/tab]
اختلالات عروقی
هیپوکسی
اختلالات الکترولیتی(سدیم کمتر از ۱۲۰ میلی اکی والان )
دیس ریتمی ها
مسمومیت ها
آسیبهای سر
مننژیت
اکلامپسی
كمك‌هاي اوليه براي اغلب تشنج‌ها ضرورت ندارد و بايستي اجازه داد كه حمله، سير طبيعي خود را طي كند
آرامش خود را حفظ کنید!
* كمك‌هاي اوليه كه براي حملات تشنج بزرگ (ژنرانيره) توصيه مي‌شود
* با چرخاندن بيمار به پهلو، تنفسش راحت‌تر شده و به باز شدن مجراي تنفسي او كمك مي‌كند، در ضمن هر گونه پوشش تنگ او را شل كنيد
* با جابجا كردن وسايل منزل و اشياي سخت اطراف بيمار، به هنگام حمله او را از مصدوم شدن حفظ كنيد
* مراقب باشيد به او صدمه وارد نشود، مثلا با گذاشتن كوسن، بالشت، ژاكت يا كت تا شده زير سر و يا با كمك دست‌ها و بازوهايتان حتي‌الامكان او را تكان ندهيد مگر اينكه در معرض خطر صدمه باشد مثلا در نزديكي آتش يا بر روي پلكان
* او را ترك نكنيد تا زماني كه حمله تمام شود و كاملا بهبودي يابد
* تنها اقدامي كه به طور قطع نبايد انجام دهيد اين است كه سعي كنيد چيزي بين دندان‌هايش بگذاريد اين اقدام خطرناك بوده و مي‌تواند باعث صدمه قابل ملاحظه‌اي به دندان‌هايش شود و هم‌چنين ممكن است دست شما به شدت گاز گرفته شود
* به هيچ عنوان، هرگز و هرگز در حين حمله و يا حتي بلافاصله پس از ختم حمله، آب، نوشيدني و حتي داروهاي فرد را به او نخورانيد
* سيلي زدن، آب پاشيدن، تنفس دهان به دهان و فشار روي قفسه سينه ممنوع است
* سعي نكنيد جلوي حركات غير ارادي را در جريان حمله شديد بگيريد، چون ممكن است باعث شكسته شدن استخوان‌هاي اندامها شود
* پس از يك حمله شديد، بيمار نياز به استراحت دارد. قبل از اينكه فرد به سر كار خود برگردد به او استراحت بدهيد
* كبود شدن لب‌هاي بيمار در حين حمله تشنج، به علت كمبود اكسيژن خون است و به تنهايي خطرناك نيست و تنها در حملاتي كه حمله تشنج طي چند دقيقه خود به خود تمام نشود نياز به خبر كردن آمبولانس دارد
* پس از تمام شدن تشنج تونيك كلونيك ممكن است فرد به خواب برود كه تا نيم ساعت هم طول بكشد. اين حالت طبيعي است تا زماني كه شخصي پيش بيمار است و تحت نظر باشد و اين اقدام مانعي ندارد، بگذاريد هر قدر كه مي‌خواهد بخوابد.
* ضرورتي ندارد كه پس از هر بار تشنج آمبولانس يا پزشك را خبر كرد.
در زمان بروز تشنج در کودکان چه باید کرد؟
کودکان نسبت به بزرگسالان بدن ضعیف تری دارند که در مواجه با اختلالات پایداری کمتری را از خود بروز خواهد داد؛ البته کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض ایجاد تشنج قرار دارند. چندین اقدام اساسی وجود دارد که لازم است تا هنگامی که کودک شما در وضعیت تشنج قرار گرفت را به دقت انجام دهید.
۱) حفظ آرامش و ماندن در كنار كودك
۲) قرار دادن بیمار در وضعیت خوابیده به شكم و یا به یك پهلو بگونه ای كه سر هم سطح و یا پایینتر از تنه باشد . این وضعییت مانع آسپیراسیون ترشحا ت بخصوص هنگام استفراغ میشود .
۳) باز كردن و آزاد كردن لباسهای تنگ
۴) بازكردن دهان كلید شده اگر زبان تحت فشارنباشد توصیه نمیشود . باید از گذاشتن اجسام سخت بین دندانها خودداری كرد زیرا احتمال آسیب به لثه و دندانها وجود دارد .
۵) دوركردن بیمار از محل خطرناك و یا كنار گذاشتن اجسامی كه در هنگام حركات اندامها باعث صدمه شود, توصیه میشود .
۶) هرگز سعی در جلوگیری از تشنج نشود .
۷) سیلی زدن , نیشگون گرفتن و یا هر تحریكی در جهت توقف تشنج توصیه نمیشود .
۸) گرفتن شیرخوار زیر شیر آب سرد ممنوع است.
۹) تجویز داروی ضد تشنج ركتال
۱۰) زمان شروع تشنج را یادداشت نمود و اگر از ۵ دقیقه متجاوز شد سریعا به پزشك مراجعه شود و در اورژانس به عنوان استاتوس درمان گردد.
میزان دز داروی لازم برای درمان اورژانسی
متخصصان آذرنجات معتقدند که هرگز نباید بدون تجویز پزشک اقدام به مصرف دارو نمود؛ اما در برخی موارد این امر اجتناب ناپذیر است، ایجاد تشنج یکی از این موارد است. بسته به طول زمان تشنج و همچنین سابقه بیماری لازم تا در مناسب ترین زمان ممکن اقدام به صرف دارو مطابق با نیاز خود بکنید که به برخی از روش های درمانی برای تشنج در ادامه اشاره شده است.
ديازپام ركتال هر چند در همه سنين موثر است ولي مصرف آن در 4-3 سال اول زندگي مناسب تر به نظر مي رسد و در سنين بالاتر نظر بيماران از مقبوليت برخوردار نيست و چه بسا اوليا، مدرسه نيز اين طريق دارو درماني را نپسندند. در هر حال دوز لازم براي سنين مختلف به شرح زير است:
5-2 سال 0/5mg/kg
11-6 سال 0/3mg/kg
12سال و بالاتر 0/2mg/kg
غلظت لازم براي كنترل تشنج حاد در شير خواران و كودكان طي 4-2 دقيقه پس از به كار بردن 0/5-1mg/kg ديازپام ركتال حاصل مي شود .
ميدازولام اينترا نازال پوكال:
مصرف پوكال يا اينترا نازال ميدازولام جذب سريع آن را به درون سير كولاسيون نتيجه مي دهد.در يك مطالعه نشان داده شد كه براي قطع سريع تشنج تجويز درون بيني ميدازولام موثرتر از ديازپام ركتال است.كما اينكه در گروه ديازپام ركتال در 60% بيماران 10 دقيقه پس از تجويز تشنج متوقف گرديد در حالي كه در گروه ميدازولام اينترا نازال در87% بيماران پس از 10 دقيقه تشنج خاتمه يافت.
دوز مصرفي اين دارو 0/5-0/8mg/kg است كه پس از حدود 5 دقيقه از آغاز تشنج به كار مي رود.
در این موارد با اورژانس تماس بگیرید
1- در صورت بروز حمله دوم يا سوم بدون بازگشت هوشياري در صورتي كه بخش تشنجي حمله بيشتر از معمول بويژه بيشتر از 10 دقيقه طول بكشد.
2- بروز مصدوميت شديد در حين بروز حملهچنانچه علت حمله نامشخص است و نياز به بررسي دارد
3- به هر دليلي كه فرد نگران و دلواپس باشد، چه در حين حمله و چه پس از آن
4- بر اساس اين گزارش، لازم است هر فردي كه شاهد حمله تشنج است، چگونگي و نوع حمله را به پزشك يا مسوولين فوريت‌هاي پزشكي 115 و آمبولانس توضيح دهد.
5- بعضي از انواع تشنج به اين گونه است كه فرد دچار رفتارهاي عجيب تكرار شونده مي‌شود و به نظر گيج و دست‌پاچه مي‌آيد. در اين نوع تشنج (كمپكس فوكال) كمك‌هاي اوليه به قرار زير است
6- نشان دهيد كه او را درك مي‌كنيد و با او به آرامي و با اطمينان صحبت كنيد
7- فقط در صورتي كه احساس كرديد در معرض خطر صدمه زدن به خود قرار دارد سعي كنيد با او تماس فيزيكي داشته باشيد در اين حالت او را به آرامي از خطر دور كنيد
8- چنانچه خطري او را تهديد نمي‌كند، بگذاريد حمله روند طبيعي خود را طي كند
مرکز مراقبت های پرستاری در منزل آذرنجات تبریز
